[NOTE on aFamily] Rei Nguyễn – Nghệ sĩ nước hoa người Việt đầu tiên tổ chức triển lãm tại Nhật Bản, từ bỏ nghề Ngân hàng để được cháy hết mình trong thế giới mùi hương

Mang dáng vẻ trẻ trung, thanh thuần và có chút gì đó của một người phụ nữ kiêu sa khiến không ít người sẽ nghĩ rằng Rei Nguyễn sẽ thuộc tuýp người dễ dàng lựa chọn cho mình một cuộc sống nhẹ nhàng, ổn định hơn là sự phiêu lưu, mạo hiểm. Thế nhưng ngay từ khi 22 tuổi, Rei đã bắt đầu nhận ra trong mình có một khả năng đặc biệt, hay nói đúng hơn chính là cái khiếu trời cho nhận biết và cực kỳ nhạy cảm với mùi hương. Kể từ đó, Rei tự tìm tòi, nghiên cứu và vô tình gặp phải những nhân vật đặc biệt mà sau này chính họ đã giúp Rei phát triển, thành công trong công việc hoàn toàn mới mẻ. Và giờ đây, Rei đã trở thành một Nghệ sĩ nước hoa chuyên nghiệp, xây dựng cho riêng mình thương hiệu nước hoa có trụ sở tại TP.HCM. Tháng 2/2019 Rei còn là Nghệ sĩ nước hoa người Việt đầu tiên tổ chức thành công triển lãm mùi hương tại Nhật Bản.

Xin chào Rei, bạn có thể cho mọi người biết đôi nét về ngành nghề đặc biệt của mình không? Nhà văn thì sáng tác văn thơ, hoạ sĩ thì vẽ tranh, nhạc công thì chơi nhạc cụ, ca sĩ thì hát… Còn đối với việc làm nghệ nhân về mùi hương thì mình sẽ viết lại câu chuyện cá nhân của một người bằng hương thơm. Mình làm công việc liên quan đến khứu giác và mùi hương, đem cái đẹp của hương thơm đến với cuộc sống. Cơ duyên nào đã đưa Rei đến ngành nghề mới lạ này? Khi mình muốn tìm hiểu mục đích sống của chính mình, nói nôm na theo ngôn ngữ của người trẻ là: “Mục đích xuống Trái Đất để làm gì?” thì sau khi trăn trở, tìm hiểu bản thân, Rei chỉ có một câu trả lời là muốn sống và làm việc với mùi hương. Tình yêu đối với mùi hương của Rei xuất phát từ khi còn nhỏ mà đầu tiên là từ người bà mà Rei rất yêu thương. Bà lúc nào cũng là người cực kỳ chỉn chu đối với ngoại hình của chính mình dù ở nhà hay ra đường. Bà cũng là người thường xuyên bảo mọi người trong gia đình rằng “có đi ra đường là phải mặc nước hoa”. Bởi đối với bà, mùi hương, sự hấp dẫn của nước hoa nó có tầm quan trọng không khác gì bộ quần áo. Thậm chí hương thơm còn có thể tạo nên cái hồn, sức sống cho người đang mặc chúng. Một phần vì thế mà sau này khi lớn dần, Rei nhận ra bản thân mình có vẻ đã được di truyền niềm đam mê và một số khả năng đặc biệt về mùi hương từ bà với khứu giác cực kỳ nhạy bén. Rei có thể nhớ rất kỹ, rất lâu nhiều loại mùi hương và dễ dàng phân biệt chúng ở nhiều điều kiện khác nhau nhưng không phải một cách “máy móc” mà bằng cảm nhận từ nhiều giác quan giống như Rei có thể đắm mình vào thế giới đa tầng, đa màu của mùi hương vậy.

Hành trình chọn nơi học chắc chắn rất thú vị và chuyến phiêu lưu của Rei bắt đầu ở Nhật? Ngay cả trên thế giới rất ít nơi đào tạo về mùi hương. Ở Việt Nam thì tới nay vẫn chưa có nơi nào dạy. Khi đã tìm được mục đích sống của mình là gắn bó với mùi hương, Rei đã tự tìm hiểu và quyết định đến Nhật để học nâng cao. Chuyến phiêu lưu này đã khiến tình yêu cho công việc nghệ nhân nước hoa của mình ngày càng lớn. Rei yêu cách người Nhật tư duy và làm mọi chuyện thật tinh tế với các loại hình nghệ thuật, đặc biệt với mùi hương. Họ đã nâng tầm mọi thứ thành Đạo. Koudou (香道- Hương đạo hay còn gọi là nghệ thuật Trầm hương của Nhật Bản. Và Rei đã được học với một trong những bậc thầy hàng đầu của Nhật về mùi hương đó là một sự may mắn lớn của bản thân. Rei có thể cho biết rõ hơn vì sao chọn Nhật là nơi học cho mình mà không phải một nước phương Tây như Pháp hay Thuỵ Sĩ vốn đã rất nổi tiếng về ngành chế tác nước hoa?  Có một câu nói mà cô giáo dạy mùi hương đã nói và Rei vẫn ghi nhớ đến tận bây giờ “Con có thể học được kỹ thuật ở nhiều nơi, nhưng chất liệu nghệ thuật (your art meterials) phải từ chính con mà ra.” Rei gắn bó với nước Nhật từ rất sớm. Những ngày tháng yêu văn hoá Nhật từ thuở ấu thơ, nhẹ nhàng và dịu dàng từ manga hay những bộ phim của Ghibli Studio, màu sắc của của Yayoi Kusama, hay sau này là âm nhạc của Ryuichi Sakamoto… có lẽ khiến nước Nhật luôn là một niềm cảm hứng với Rei.

Đặc biệt, điểm cuốn hút Rei chính là vẻ đẹp của 香道 (Koudou) – Hương Đạo của Nhật Bản. So với Trà Đạo (茶道　ー Chadou) hay Hoa Đạo (生け花　ー　Ikebana) thì Hương Đạo ít được biết đến hơn, nhưng đây chính là một trong Tam Đạo chính gắn liền với văn hoá và tinh thần của người Nhật. Trong Hương Đạo lại sử dụng một loại nguyên liệu gỗ cực kỳ cao quý từ Việt Nam là Trầm Hương, tiếng Nhật gọi là Kyara. Rei đã phải lòng văn hoá hương và Hương Đạo ngay từ lần đầu tiếp xúc, và nghĩ đó là chất xúc tác vô cùng lớn ảnh hưởng đến quyết định chọn Nhật Bản làm điểm đến học tập của mình. Rei luôn nghĩ văn hoá mùi hương Á Đông cũng có sự khác biệt và nét độc đáo riêng. Mùi hương cũng là phương diện phản ánh văn hoá. Nếu mùi hương phương Tây có phần bung toả, mạnh dạn hơn như chính văn hoá hướng tới việc thể hiện cái tôi cá nhân rộng lớn, thì mùi hương của Châu Á lại có phần ý nhị và kín kẽ, như văn hoá đề cao sự hoà hợp giữa người với người vậy. Mỗi văn hoá đều có vẻ đẹp riêng. Vì sao phải đi con đường theo “lẽ thường”? Rei chỉ đơn giản nghĩ rằng, thay vì trước khi tìm đến văn hoá nước hoa của các nước phương Tây, chi bằng mình nhìn vào và cảm nghiệm nhiều hơn nguồn gốc Á Đông của mình và bắt đầu từ những gì mình yêu thích, điều làm nên “chất liệu nghệ thuật” của chính mình… và thế là hành trình bắt đầu!

Có những thử thách nào trong quá trình học của Rei không? Thử thách thì rất nhiều. Đầu tiên là người Nhật họ không dễ dàng nhận học trò. Rei dường như không có cơ hội để nhận vào học cho đến khi cô giáo đã chấp nhận khi thấy niềm đam mê của mình quá lớn. Thứ hai đó là ngôn ngữ. Quá trình học, giáo trình và mọi thứ đều giao tiếp, thực hành bằng tiếng Nhật. Rei đã học tiếng Nhật ngày đêm để có thể bắt kịp với timeline ở trường. Thứ ba đó là kinh phí. Sinh hoạt phí và tiền học phí ở Nhật rất đắt đỏ. Rei đã sử dụng tiền hết sức tiết kiệm. Rei nhớ tất cả những cửa hàng giảm giá giờ nào, siêu thị hay có chương trình giảm giá gì, đi lại bằng tàu điện hay đi bộ đi học cho tiết kiệm nhất. Mọi thứ mình đều để dành để mua giáo trình và học cụ, hương liệu để phục vụ cho việc học. Khi về Việt Nam, Rei đã đem hết về tất cả gia tài hương liệu và dụng cụ tích góp được khi ở Nhật – hơn 100 ký hành lý chỉ toàn mùi hương.

Được biết Rei là người Việt Nam đầu tiên có triển lãm nước hoa tại Nhật Bản, thật là một vinh dự to lớn. Rei có thể chia sẻ kỹ hơn một chút về sự kiện này không? Kết hợp với một chuyên gia người Nhật là Hiro Nakayama cùng với sự tham dự của những người trong ngành mùi hương tại Nhật Bản. Triển lãm nhằm mục đích giới thiệu về nghệ thuật khứu giác và nét đẹp của mùi hương. Rei đã chọn chủ đề cho buổi triển lãm là “Scent of Japan”-Mùi Hương Nước Nhật. Trong đó Rei có giới thiệu bộ sưu tập những note hương riêng mà Rei đã đặc biệt điều chế cho buổi triễn lãm. Rei tạo ra 5 mùi hương lấy cảm hứng từ 4 mùa ở Nhật Bản. Có hai góc nhìn, một là góc nhìn của chính người Nhật về đất nước của họ. Hai là góc nhìn của một người ngoại quốc đến thăm và sinh sống một thời gian ngắn tại nơi đây. Trong quá trình Rei sống và làm việc tại Nhật, sự luân chuyển của bốn mùa và cảm xúc cá nhân của mình đối với Nhật, dưới góc nhìn của một người ngoại quốc thì mình đã vẽ bức tranh đó bằng mùi hương. Đó là câu chuyện cá nhân của Rei về đất nước Nhật thông qua buổi triển lãm này.

Bốn mùa ở Nhật là một ý tưởng thật thú vị, Rei chắc hẳn có rất nhiều kỉ niệm khi tạo ra những mùi hương này? Khi lần đâu tiên được ngắm nhìn và ngửi được mùi hoa Lavender ở vùng Hokkaido. Loài hoa này khi trồng ờ Nhật thì khác với hoa ở Pháp. Vẫn là màu tím nhưng tròn đầy và mang phong vị Nhật Bản. Thời gian mùa hè đầu tiên ở nước bạn, Rei cũng có thời gian vui vẻ, thư giãn và suy nghĩ về nhiều thứ. Nên Rei đã tạo ra một mùi hương mang tên “Mùa Hè” phảng phất note hương Lavender vùng Hokkaido. Còn vào một ngày mùa đông rất ảm đạm, Rei đi tới một trường đại học xa với Tokyo. Trong một trời tuyết trắng xoá thì mình thấy một bông hoa hồng đỏ thẫm đẹp rực rỡ. Mọi thứ đều như làm nền cho bông hoa đó. Khi khoảnh khắc mọi thứ dường như rất lạnh giá và sầu thảm thì bông hoa đó giống như sự vực dậy tinh thần, mang năng lượng tích cực mạnh mẽ. Đối với Rei thì đó là hình ảnh đẹp đẽ không bao giờ quên được nên đã mang note hương hoa hồng và mùi hương “Mùa Đông”. Một cô gái người Việt đến học và làm được một buổi triển lãm về mùi hương quả thật là một điều không tưởng. Quá trình chuẩn bị triển lãm có diễn ra suôn sẻ không? Lúc nào trong đầu Rei cũng có ý tưởng tổ chức một buổi triển lãm về mùi hương. Khi sang Nhật, mình cũng không biết phải tổ chức như thế nào vì không có mối quan hệ lẫn kinh nghiệm tổ chức. Khi Rei bày tỏ ý định thì thầy cô và mọi người ở trường hết sức ủng hộ. Mọi người hỏi Rei muốn làm như thế nào, ý tưởng ra sao và bắt tay vào công việc hổ trợ. Rei thấy mọi thứ cứ như được sắp xếp từ trước vậy đó, rất may mắn và thuận lợi. Ngay cả địa điểm Rei chọn đi xem một lần là chốt ngay luôn. Đó là một cửa hàng kimono có tuổi đời 60 năm ở ngay trung tâm Tokyo. Nơi đây là một không gian nghệ thuật rất đẹp pha lẫn nét hiện đại lẫn phong cách cổ điển Nhật Bản. Ông bà chủ cũng rất ủng hộ và gíup đỡ Rei rất nhiều trong quá trình chuẩn bị và diễn ra triển lãm. Mọi người ở trường cũng chung tay cùng mình. Rei cảm thấy thở phào nhẹ nhõm khi kết thúc triển lãm – nhận rất nhiều tình cảm của người tham gia. Rei xem như đó là ước mơ đã thành sự thật.

Suôn sẻ khi thành công với triển lãm đầu tay tại nước Nhật nhưng Rei có thể cho biết đâu là khó khăn, thử thách trong suốt quá trình chinh phục công việc này là gì? Và Rei đã vượt qua nó như thế nào?  Khái niệm trở thành một nhà điều chế mùi hương (perfumer) còn mới mẻ ở Việt Nam, và thậm chí nghe có vẻ rất xa vời. Trái ngược với nhiều tưởng tượng rằng đây là một công việc… thi vị và ngập tràn cảm hứng, điều hương là một công việc có thể trở nên rất chán trong mắt nhiều người. Bạn sẽ phải ngồi rất rất nhiều giờ mỗi ngày để nghiên cứu và hiểu nguyên liệu, thử đi thử lại công thức với các tỉ lệ khác nhau đến khi đạt được sự cân bằng cần thiết. Kinh nghiệm là người thầy lớn nhất bên cạnh những kiến thức sách vở. Có những bản hương thử đến phiên bản vài trăm là chuyện rất bình thường. Nếu bạn là người không mấy kiên nhẫn và không thích việc ngồi nhiều giờ trong phòng lab, đây sẽ là một trở ngại lớn với bạn. Nhưng ngược lại, nếu bạn yêu việc nghiên cứu và “giải đố”, thì điều hương rất tuyệt vời. Với Rei, công việc ngồi vào bàn hương cũng giống như lúc chạy bộ vậy, chỉ mình với mình mà thôi. Và mỗi ngày tốt hơn mình hôm qua một chút đã là thành công lớn rồi.

Bên cạnh đó, việc tiếp cận với nguyên liệu từ Việt Nam cũng rất khó vì chúng khá cầu kỳ, đa dạng các loại và còn cực kỳ đắt đỏ. Tìm được nhà cung cấp uy tín, làm việc với họ đã khó, đã vậy còn… khởi nghiệp nữa! Mọi thứ đều mới và có nguồn lực hạn chế. Đôi khi cũng cảm thấy rất áp lực khi vừa làm một “nghệ sĩ” với nhiều cảm hứng và dành thời gian nghiên cứu mùi hương, vừa làm founder & CEO của một công ty – vốn đòi hỏi những kỹ năng vận hành hoàn toàn khác nhau. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để bản thân luôn căng ra và học nhiều nhất có thể, được thử thách tạo ra cơ hội. Nếu dễ thì người ta đã làm hết rồi, Rei chỉ nỗ lực giải bài toán với những nguồn lực trong tay mình có và duy trì sự tích cực trong suốt chặng đường đi. May mắn rằng đồng đội là đều là những người tích cực và yêu hương, chính các bạn đã tạo động lực và cảm hứng cho Rei rất nhiều. Sau khi tốt nghiệp ở Nhật, Rei đã đem nét đẹp hương thơm về Việt Nam, ước mơ của bạn là gì? Khi học bên Nhật, Rei luôn có một ước mơ đó là được điều hương ra sản phẩm mang tính tự hào mình là người Việt Nam. Một mùi hương được điều chế từ một người Việt và mang tinh thần Việt. Rei muốn đem những tinh hoa đã học được từ Nhật và từ đó làm thăng hoa hơn với nét Việt của mình. Rei đã thành lập một nhãn riêng tên là Note – The Scent Lab gồm các sản phẩm từ hương thơm như nến, tinh dầu, nước hoa khô… và sắp tới là dòng nước hoa tinh tuý riêng của chính mình.

Theo Rei, mùi hương mang tính cá nhân có ý nghĩa gì trong cuộc sống? Việc có một lọ nước hoa đặc biệt mang hương thơm của bạn quả thật hết sức thú vị. Mùi hương không chỉ bộc lộ cá tính mà còn mang lại cảm giác thư giãn, thăng hoa cho bản thân. Thông qua nghệ thuật khứu giác có thể thể hiện được triết lý và cảm xúc của bản thân về thế giới xung quanh và sứ mệnh kết nối thế giới thông qua mùi hương. Rất nhiều học viên sau khi tham gia những workshop của Rei đã thư giãn, kết nối được bên trong mình và lưu lại, khơi gợi lại được những kí ức đẹp của họ trong quá khứ thông qua những mùi hương. Vậy mùi hương có phải là thứ vũ khí lợi hại dùng để quyến rũ như trong những câu chuyện được lan truyền trong dân gian? Rei quan niệm mùi hương không chỉ để phô trương hay thu hút người khác mà đó là sự tự tin từ bên trong. Khi mang một mùi hương cá nhân giống như mình đang mặc một trang phục vô hình vậy. Nó sẽ làm cho mình tự tin. Khi mình thấy mình thoải mái và tự tin thì những điều tốt đẹp sẽ tự đến. Rei nghĩ mùi hương mang nhiều ý nghĩa cá nhân là như vậy.

Phong cách sống đời thuờng của một nghệ sĩ nước hoa có gì đặc biệt hơn so với những ngành nghề khác không? Với những người làm công việc điều chế mùi hương, sự nhạy cảm về mùi cực kỳ quan trọng. Việc giữ sức khoẻ và bảo vệ chiếc mũi là điều tiên quyết để bảo đảm công việc ngửi với tần suất cao. Các thói quen giữ sức khoẻ hô hấp như súc họng sát khuẩn, rửa mũi, hạn chế tối đa tiếp xúc khói bụi… là việc luôn cần làm. Vì với nghề này, căn bệnh đáng sợ nhất nhiều khi lại chính là… cảm cúm. Lúc đó khứu giác lẫn vị giác đều bị ảnh hưởng rất nhiều. Bên cạnh đó, quá trình tự luyện tập, training cũng là một trong những điều bắt buộc phải làm mỗi ngày. Rei thường dành thời gian đầu buổi sáng, khi khứu giác ở trạng thái tinh anh nhất sau một đêm nghỉ ngơi, để luyện ngửi nguyên liệu. Thông thường một danh sách các nguyên liệu học ngửi và nhớ mùi sẽ được lên thời khoá biểu mỗi ngày. Trên mỗi smelling strip sẽ được đánh số thứ tự các mùi hương, và một buổi luyện ngửi chỉ thành công khi cuối buổi số lượng nguyên liệu ngửi đúng phải trên 90%.

Làm ngành mùi hương, Rei chắc hẳn rất hay dùng nước hoa có đúng không? Trái với suy nghĩ của nhiều người rằng chắc hẳn Rei sẽ là người rất hay mặc nước hoa mỗi ngày, sự thực, hầu hết thời gian, đặc biệt khi làm việc, Rei sẽ không sử dụng nước hoa. Không gian làm việc xung quanh cũng được giữ càng sạch mùi càng tốt. Vì trong quá trình làm việc sẽ phải ngửi, đánh giá, điều chỉnh hương rất nhiều nên khứu giác cần được tập trung tuyệt đối. Các mùi hương từ nước hoa bản thân hay khuếch tán trong không gian đều có thể tạo ra những “cản trở” trong việc làm và chỉnh hương. Việc “go-unscented” khi ra ngoài phố, gần với thiên nhiên cũng khiến khứu giác phân tích mùi và cảm nhận được chính xác hơn. Vậy nên thật ra Rei luôn thích…ngửi nước hoa hơn là mặc nước hoa vì đặc trưng nghề nghiệp. Rei chỉ mặc nước hoa trong những dịp đặc biệt thôi.

Tiếp xúc với hương thơm mỗi ngày nếu bắt gặp một mùi hương hơi khó chịu thì Rei sẽ phản ứng như thế nào? Bản chất của công việc làm mùi hương là làm-việc-với-tất-cả-mùi-hương, nghĩa là việc tập giữ sự trung lập và không-ghét với bất kỳ mùi hương nào cả, vì nếu ghét sẽ rất khó làm việc với mùi hương đó. Như trong tự nhiên, một trong những đơn chất rất quan trọng để tạo nên mùi hương của hoa lài chính là indole. Indole cũng là mùi người ta có thể tìm thấy trong… xác chết! Indole rất khó ngửi nếu đứng một mình, nhưng khi kết hợp với tỷ lệ đúng với những mùi hương khác lại tạo nên hiệu ứng đặc biệt trong nước hoa…

Thật ra bàn điều chế hương dạy Rei rất nhiều điều về cuộc sống. Với Rei, mỗi mùi hương như mỗi con người, đều mang một tính cách, sở trường, sở đoản riêng và chỉ có thể phát huy vẻ đẹp khi được đặt vào một tổ hợp đúng. Như âm nhạc hay hội hoạ vậy, đều hướng đến sự hài hoà. Chẳng phải chính xã hội con người của chúng ta cũng như thế sao? Cám ơn Rei đã dành cho độc giả Afamily một cuộc trò chuyện hết sức thú vị. Chúc Rei sẽ thành công và luôn hạnh phúc với những điều mình làm.

Theo Báo dân sinh